پژمان غفوری/پژوهشگر دکتری حقوق عمومی و استاد دانشگاه
مستفاد از اصل ۱۳۱ قانون اساسی که بیان می دارد :در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.
پر واضح است اصل ۱۳۱ حاوی نکات مهمی است که به صورت اجمالی به شرح ذیل بدان می نگریم:
۱ . در چند حالت معاون اول رئیس جمهور با رعایت شرایط و اصولی وظایف و اختیارات و مسوولیت های رئیس جمهور را بر عهده می گیرد .
۲ . حالت های که معاون رئیس جمهور ؛ مسوولیت ها و وظایف را بر عهده می گیرد عبارتند از : فوت _ عزل _ استعفا _ غیبت یا بیماری پیش از دو ماه رئیس جمهور _ زمانی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و موارد دیگر از این قبیل .
۳ _ معاون اول وقتی می تواند عهده دار مسوولیت ها ی رئیس جمهور شود که مقام رهبری با این امر موافقت نموده باشند .
۴ . در صورت مخالف مقام رهبری امکان انتقال اختیارات به معاون اول وجود ندارد
۵ _ اگر به هر دلیل مختلفی رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد یا معاون اول قادر به انجام وظایف و مسوولیت ها نباشد مقام رهبری می تواند یک شخص دیگری را جایگزین کند .
۶_ معاون اول رئیس جمهور حداکثر به مدت ۵۰ روز عهده دار اختیارات و مسوولیت های رئیس جمهور خواهد بود .
۷ . معاون اول موظف است به همراهی رؤسای قوای مقنّنه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود .
۸ _ به نظر می رسد با توجه به قانون اساسی و رویه دوره های قبل انتحاب مجدد رئیس جمهور توسط رای مردم برای مدت ۴ سال مستقل دیگر باشد
۹ _ در مدتی که اختیارات و مسوولیت های رئیس جمهور بر عهده معاون اول است وفق اصل ۱۳۱ نمی توان وزرا را استیضاح کرد یا به آنان رای اعتماد داد و همچنین نمی اوان برای تجدید نظر قانون اساسی و امر همه پرسی اقدام نمود .
