نویسنده دکتر محمد اصغری
استاد فلسفه دانشگاه تبریز
پدرش مهندس مکانیک بود. موریس همینگتون که در سال ۱۹۸۲ لیسانس مدیریت بازرگانی را از دانشگاه لویال مری مونت می گیرد و در سال ۱۹۸۹ به دلیل علاقه به فلسفه و دین در رشته مطالعات دینی و فلسفی فوق لیسانس می گیرد.
او تحت تأثیر جنبش های فمینیستی و نیز تحت تأثیر تفکرات فلسفی رایج در آمریکا قرار می گیرد و به سمت مطالعات زنان و مردان در جامعه گرایش پیدا می کند. او در سال ۱۹۹۴ دکترای دین و اخلاق اجتماعی را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می گیرد و عنوان رساله دکترای او « مذاکره مجدد درباره تصاویر مذهبی: ماریولوژی و کلیسای کاتولیک روم » بود. ولی در سال ۲۰۰۱ دکترای فلسفه از دانشگاه اریگئون را دریافت می کند و عنوان رساله دکترای او « مراقبت تنانه – چگونه ماهیت تنانه انسان تمایلی به اخلاق ارتباطی مراقبت ایجاد می کند » نام داشت که امروز تمرکز او روی «اخلاق مراقبت» (care ethics) است. او در حال حاضر (۲۰۲۴) استاد فلسفه در دانشگاه پرتلند آمریکاست. او اکنون ۱۶ کتاب درباره اخلاق مراقبت نوشته است و تازه ترین کتاب او «مراقبت انقلابی» نام دارد که در سال ۲۰۲۴ توسط انتشارات راتلج منتشر شد.
این فیلسوف در این کتاب جدید خودش با تعریف اخلاق مراقبت به مراقبت وجودی یا اگزیستانسیال نه صرفاً کمک با دیگران در بهبود وضعیت دردناک شان سعی دارد اخلاق مراقبت در سطح شخصی، اجتماعی و جهانی را برای خواننده ارائه دهد. به سخن دیگر، مراقبت یک «آرمان اخلاقی» برای همه صرف نظر از انواع تفاوت ها و تمایزهای بین آدمیان است. همینگتون در این کتاب می نویسد که « هنگامی که آرمان یا ایده آل اخلاقی مراقبت به فعلیت میرسد، مراقبت به یک ضرورت وجودی برای رزق و روزی بشریت و جهان ما تبدیل می شود». این فیلسوف می گوید که در کلیترین سطح، ما پیشنهاد میکنیم که مراقبت به عنوان یک فعالیت در نظر گرفته شود که شامل همه کارهایی است که ما برای حفظ، ادامه و ترمیم «دنیای» خود انجام میدهیم تا بتوانیم در آن به بهترین شکل ممکن زندگی کنیم. مراقبت رویکردی به اخلاق فردی و اجتماعی را توصیف میکند که ملاحظات اخلاقی را به زمینه، روابط و دانش عاطفی تغییر میدهد، به گونهای که تنها در صورتی میتوان به طور کامل آن را درک کرد که بعد تجسم [و بهصورت تکوینی] آن شناخته شود. مراقبت متعهد به شکوفایی و رشد افراد است. با این حال به ارتباط و وابستگی متقابل ما اذعان دارد. مراقبت علاوه بر ابعاد هنجاری خود، علاوه بر ابعاد اخلاقی، به هستی شناسی رابطه ای (یعنی شیوه ای اساسی از وجود) انسان ها و نیز معرفت شناسی (یعنی به معرفت رسیدن) از دیگران خاص بستگی دارد. بنابراین من از اصطلاح اخلاق مراقبت استفاده می کنم زیرا این قرارداد است، اما منظورم آن در درک جامع تر از نظریه مراقبت است. استفاده من از “نظریه مراقبت” با رویکرد گسترده مرکر گری که به عنوان “نظریه فمینیستی کثرت گرای مراقبت” بیان شده است مشترک است.
موریس همینگنون عبارت انقلابی را در عنوان کتابش چنین توضیح می دهد: « انقلاب کلمه نسبتا رایج دیگری است که من به شیوه ای خاص در این کتاب به کار می برم. نوع انقلابی که در اینجا به آن اشاره میشود، معمولاً با رویدادهای تاریخی خونریزی و سرنگونی خشونتآمیز رژیمها مرتبط است، یک تحول اجتماعی و سیاسی روشمند است که توسط ژنرالها یا وزرا رهبری نمیشود، بلکه به طور بالقوه همه یک انقلاب عمومی و همگانی مراقبتی مدنظر است. برای نمونه در سال ۱۹۶۷، مارتین لوتر کینگ لفاظی های عمومی او در مخالفت با جنگ ویتنام و حمایت از شیوه های سوسیالیستی بیشتر رادیکال شده بود. کینگ در یک سخنرانی معروف، “فراتر از ویتنام: زمانی برای شکستن سکوت”، اصطلاح “انقلاب” را مجدداً به کار می برد. او در ابتدا ارتش ایالات متحده و نقش های مخفی آن در انقلاب های سیاسی را محکوم می کند و از این که ایالات متحده دیگر با انقلاب های دموکراتیک برای آزادی همراه نخواهد بود ابراز تاسف می کند. سپس کینگ این اصطلاح را در زمینهای بدون خشونت به کار میبرد.
او کتاب دیگری به نام اخلاق مراقبت و شعر (۲۰۱۹) دارد. او در این کتاب استدلال می کند که شعر و ادبیات می تواند بستری برای پیدایش اخلاق مراقبت باشد.
او در این کتاب می نویسد که آیا شعر جذاب می تواند ظرفیت اخلاقی فرد را بهبود بخشد؟ شاید به طور خلاصه، این سوال و پاسخ مبهم، همان چیزی است که این کتاب به آن می پردازد. ادعا در اینجا این است که شعر جذاب نوعی تجربه زیباییشناختی است که میتواند توانایی مراقبت را تسهیل کند. این ادعا نه از نظر پرداختن به همه شعرها مطلق است و نه ابزاری یا فرمولی به این معنا که خواندن سه شعر قبل از خواب منجر به بهبود اخلاق در صبح می شود. ادعاهای این کتاب همه اشکال اخلاق را در بر نمی گیرد، اما همانطور که عنوان نشان می دهد، استدلال ها در اینجا فقط به رویکرد رابطهای به اخلاق معروف به اخلاق مراقبت می پردازند. کتاب اخلاق مراقبت و شعر ادعایی کلی و بی تکلف در مورد پتانسیل برخی از شعرها برای بهبود عادات مراقبتی دارد. به گفته همینگتون اخلاق مراقبت و شعر اولین کتابی است که به رابطه بین شعر و اخلاق مراقبتی فمینیستی می پردازد. نویسندگان استدلال می کنند که اخلاق، و به طور خاص تر، پیشرفت اخلاقی، محصول تحقیق، تخیل و رویارویی با تجربیات جدید است. بنابراین، شعر جذاب میتواند به عادات لازم برای یک زندگی اخلاقی قوی کمک کند – به ویژه مراقبت. هر فصل شعرهایی را ارائه می دهد که می تواند ملاحظات روابط اخلاقی را بدون اخلاقی سازی صریح برانگیزد. این کتاب به ارزش بخشیدن به شعر و تجربه زیباییشناختی به همان اندازه، به ارزیابی مجدد نحوه تفکر ما در مورد اخلاق مراقبت کمک میکند.
اتفاقا موریس همینگنون همچنین مساله اخلاق مراقبت را وارد حیطه سیاست نیز کرده و کتابی درباره این موضوع منتشر کرده است. عنوان کتاب اخلاق مراقبت و نظریه سیاسی نام دارد.
او هدف خودش از نوشتن کتاب را چنین بیان کرده است:
اخلاق مراقبت و نظریه سیاسی فصول جدیدی را در مورد ماهیت اخلاق مراقبت و پیامدهای آن برای سیاست از سوی برخی از مهم ترین فیلسوفانی که امروزه در این زمینه کار می کنند گرد هم می آورد. فصول کتاب به سوالات طولانی در مورد رابطه بین مراقبت و عدالت می پردازند و دستورالعمل هایی را برای توسعه نظریه عدالت مبتنی بر مراقبت ایجاد می کنند. اخلاق مراقبت بیشتر در مورد مسائلی مانند امنیت، حریم خصوصی، قانون و مراقبت های بهداشتی که قبلاً کار کمی روی آنها انجام شده است، بحث می کند. نویسندگان این کتاب با وارد کردن اخلاق مراقبتی در گفتگو با فرهنگهای غیرغربی بیشتر نشان میدهند که چگونه اخلاق مراقبت میتواند سنتهای دیگر را راهنمایی کند و از آنها بیاموزد. مجموعه پایانی فصلها از اخلاق مراقبتی برای به چالش کشیدن پارادایمهای اخلاقی و سیاسی مسلط و ارائه پایهای جایگزین برای نظریه اخلاقی و سیاسی آینده استفاده میکند.
کتاب دیگر او اخلاق مراقبت در عصر ناامنی نام دارد که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد.
چگونه مراقبت می تواند در برابر نیروی خفه کننده پارادایم نئولیبرال مقاومت کند؟ در پاسخ به این سوال همینگتون و فلاور در این کتاب استدلال می کنند که در جهانی مملو از ثروت و منابع عظیم، بسیاری از افراد از ظلم و ستم ناشی از سرمایه داری نئولیبرالیسم کنونی رنج می برند بدون اینکه تسکین کافی از سوی نهادهای مبتنی بر بازار آزاد کسب کنند. کتاب اخلاق مراقبت در عصر بیثباتی گروهی بینالمللی از محققان بینرشتهای را گرد هم میآورد تا مسئله نظریه مراقبت را به عنوان پاسخی به سرمایهداری مبتنی بر بازار بررسی کنند و به رابطه سه مورد از قانعکنندهترین موضوعات اجتماعی و سیاسی امروزی بپردازند: مراقبت، بیثباتی و نئولیبرالیسم. “ناامنی” یک اصطلاح چالش برانگیز است زیرا هم به تهدیدی واقعی و فراگیر برای وجود فردی تک تک ما است. جودیت باتلر بیثباتی را بهعنوان یک وضعیت ناشی از سیاستی توصیف میکند که در آن جمعیتهای خاصی از شبکههای اجتماعی و اقتصادی حمایتی ناکارآمد رنج میبرند و بهطور متفاوتی در معرض آسیب، خشونت و مرگ قرار میگیرند.
در حالی که تئوری مراقبت اغلب بر مسائل مربوط به اقدامات و انتخابهای فردی متمرکز است، این مجموعه در عوض این نظریه را به لحظه سیاسی معاصر و حوزه عمومی مرتبط می کند. مشارکتکنندگان به پیوند بین ارزشهای نئولیبرال – مانند فردگرایی، مبادله مولد، و بازار آزاد- و وضعیت فراگیر ناامنی و آسیبپذیری که بسیاری در آن قرار دارند، میپردازند. در این کتاب نسبت مراقبت و ناامنی از مطالعات ناتوانی و اخلاق پزشکی گرفته تا پاسخ به بلایای طبیعی تا همهگیری کووید-۱۹ و جنبش زندگی سیاهپوستان مورد بررسی قرار می گیرد. این کتاب راههای جدیدی را برای شناخت بیثباتی در جهان ما ارائه میکند.
بطور کلی این فیلسوف اخلاق مراقبت ایرانی الاصل در نوشته های خود رویکرد اخلاقی به مسائل سیاسی و اجتماعی را بر هر نوع رویکرد دیگر ترجیح داده و زندگی راستین انسان را همچون سقراط در توجه به مباحث اخلاقی دنبال می کند و نیز این فیلسوف بر این باور است که اخلاق مراقبت تنها چیزی است که در این دنیا بیش از هر چیزی به آن نیاز داریم. جمله مشهور او این است: جهان به مراقبت بیشتر نیاز دارد.